Klatki kalibracyjne w astrofotografii – niewidzialni bohaterowie każdego zdjęcia  

 Każdy, kto zaczyna swoją przygodę z astrofotografią, szybko odkrywa, że samo zebranie zdjęć obiektu to dopiero połowa sukcesu. Drugą połowę stanowią tzw. klatki kalibracyjne – czyli zestaw technicznych zdjęć, które nie pokazują mgławic ani galaktyk, ale są niezbędne, by z tych mgławic i galaktyk wydobyć pełnię ich piękna. Bez nich nawet najlepszy teleskop i kamera nie uchronią nas przed szumami, kurzem na matrycy czy nierównym oświetleniem kadru. Dlaczego potrzebujemy kalibracji? Każda kamera, niezależnie od ceny, ma swoje „niedoskonałości”: piksele różnią się czułością, matryca generuje szum termiczny, kurz i winieta zaburzają równomierność światła. Klatki kalibracyjne pozwalają te błędy zmierzyć i usunąć matematycznie. Po ich zastosowaniu zdjęcie staje się czystsze, bardziej kontrastowe i gotowe do dalszej obróbki. To trochę jak polerowanie soczewki przed użyciem – obiekt jest ten sam, ale efekt zupełnie inny. 

Rodzaje klatek kalibracyjnych:

1. Darki (Dark Frames)
To zdjęcia wykonane z zakrytą optyką przy tym samym czasie ekspozycji, temperaturze i gainie co zdjęcia główne (tzw. light frames). Ich celem jest zapisanie szumów termicznych i gorących pikseli, które potem program odejmuje od klatek właściwych. Jak je zrobić: Zakryj teleskop lub obiektyw i zrób kilka–kilkanaście klatek w tych samych warunkach co sesja.

2. Flaty (Flat Frames)
Służą do usuwania winiety i cieni po kurzu na matrycy lub filtrze. To zdjęcia wykonane przy równomiernym oświetleniu – np. z użyciem panelu LED, tabletu lub jasnego nieba tuż przed świtem. Jak je zrobić: Nie zmieniaj ostrości ani kąta ustawienia kamery po sesji, oświetl delikatnie obiektyw i wykonaj 20–30 klatek o histogramie w okolicach 50%.

3. Biasy (Bias Frames)
 To najkrótsze możliwe ekspozycje przy zakrytej optyce. Służą do zarejestrowania szumu odczytu elektroniki kamery. Choć dziś coraz częściej zastępuje się je tzw. dark flatami, biasy nadal mają znaczenie przy analizie dokładnej kalibracji. Jak je zrobić: Zakryj teleskop i wykonaj kilkadziesiąt klatek z minimalnym czasem ekspozycji (np. 0,001 s).

4. Dark Flaty (Dark Flats)
To połączenie darków i flatów – robione z zakrytą optyką, ale o tym samym czasie ekspozycji co flaty. Pomagają lepiej dopasować korekcję przy kamerach CMOS, które mają specyficzny rozkład szumów. 

Jak używać klatek kalibracyjnych 
Zebrane klatki przetwarza się w programach takich jak PixInsight, DeepSkyStacker czy Siril. Program automatycznie tworzy z nich wzorce korekcyjne i stosuje je do zdjęć głównych. Po tej operacji znikają zanieczyszczenia, winieta i hot piksele – a z pozornie szarego tła zaczyna wyłaniać się struktura mgławicy. To właśnie moment, w którym surowy materiał staje się prawdziwą astrofotografią naukową. Czy warto poświęcać czas na klatki kalibracyjne?Zdecydowanie tak. To trochę jak z aparatem fotograficznym – można robić zdjęcia w trybie automatycznym, ale dopiero poznanie ustawień daje pełną kontrolę nad efektem. W astrofotografii klatki kalibracyjne są właśnie tą kontrolą – pozwalają uzyskać maksymalną jakość i wiarygodność naukową obrazu. 

Podsumowanie:
Dzięki klatkom kalibracyjnym z pozornie chaotycznego zestawu pikseli powstaje czysty, wyraźny obraz kosmosu. To niewidzialni bohaterowie każdej sesji – cisi, ale absolutnie niezbędni. Bo w astrofotografii, tak jak w nauce, precyzja i cierpliwość to klucz do odkrywania piękna Wszechświata.